.: Czym jest wzbogacanie środowiska psa i do czego jest mu ono potrzebne? :.

Wzbogacanie środowiska to koncepcja polegająca na wprowadzaniu takich zmian w najbliższym otoczeniu psa, które przyniosą mu jak najwięcej korzyści. Wzbogacanie środowiska ma na celu zwiększenie repertuaru zachowań, redukcję częstotliwości nieprawidłowych zachowań, zwiększenie zakresu lub liczby normalnych wzorców zachowań, nasilenie pozytywnego wykorzystywania środowiska oraz zwiększenie zdolności zwierzęcia do radzenia sobie z wyzwaniami w normalny sposób (Newberry, 1995; Tarou & Bashaw, 2007).

Wzbogacanie środowiska ważne jest dla dobrostanu psów, pomaga utrzymać je w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Szczeniaki dorastające we wzbogaconym środowisku lepiej się rozwijają, są bardziej towarzyskie i odporne psychicznie. U psów przebywających w ubogim lub nudnym środowisku mogą pojawić się nieprawidłowe zachowania w postaci słabych strategii radzenia sobie (nadmierne wylizywanie się, oblizywanie łap, gryzienie ogonów lub innych części ciała). Takie zachowania mogą prowadzić do tego, że pies zrobi sobie krzywdę. Do innych niepożądanych zachowań, które mogą pojawić się na skutek przebywania w ubogim środowisku należą,  na przykład, nadmierna wokalizacja, próby pokonania barier (na przykład kopanie, aby uciec z ogrodu), powtarzające się zachowania związane z ruchem (krążenie i kroczenie), a także zjadanie odchodów. Większość tych zachowań uznawana jest za oznaki przewlekłego stresu (Pullen, 2010), a stres ten wywołany jest właśnie nuda i frustracją.

Istnieje pięć typów wzbogacania środowiska psa: społeczne, zajęciowe, fizyczne, sensoryczne i żywieniowe. Typy wzbogacania można stosować oddzielnie lub łączyć

Wzbogacanie społeczne odnosi się do umożliwienia zwierzęciu kontaktu z psami, innymi gatunkami, szczególnie ludźmi (Young, 2003). Formami takiego wzbogacania są spacery z psami (najlepiej, aby zmieniać miejsca spacerów lub trasy – to dodatkowa stymulacja dla psa), zabieranie ich do psich parków, a także zabawa w grupach pod nadzorem opiekunów i uczestnictwo w zajęciach obedience. Jedną z form tego typu wzbogacania zalicza się również trzymanie w domu więcej niż jednego psa (To my! To my!). Życie społeczne jest dla psa stałym źródłem złożonej stymulacji umysłowej (Humphrey, 1976).

Latająca Nutka vel Buszująca w Trawie

Wzbogacanie zajęciowe dawanie psu zajęcia, które zachęca go do ćwiczeń fizycznych i stymulacji umysłowej. Do takiego rodzaju wzbogacania należą sporty agality, dummy, frisbee – które również pomagają uwolnić nadmiar energii – oraz zajęcia obedience. Połączeniem wzbogacania zajęciowego z żywieniowym są wszystkie zabawki na smakołyki (puzzle, kule smakule, kongi), które wymagają od psa myślenia i „rozpracowania” ich by zdobyć smakołyk.

Zabawki na smakołyki. Część kolekcji Plastra i Nutki

Wzbogacanie fizyczne obejmuje zmianę jakości i złożoności przestrzeni życiowej psa. Jednym z najczęstszych sposobów tego rodzaju wzbogacania są psie zabawki. Zabawki należy wybierać ostrożnie, muszą być bezpieczne i interesować psa. Należy też je co jakiś czas zamieniać (chować jedne i wyjmować drugie), aby pies się nimi nie znudził. Taka zabawa może zmniejszyć reakcje psa na czynniki środowiskowe (np. hałasy, obcych ludzi i psy) oraz osłabić pobudzenie i związane z nim zachowania, takie jak szczekanie, kopanie, próby ucieczki i zniszczenia mieszkania (Mason i in. 2007). Należy pamiętać o higienie i myć zabawki, aby nie stały się one siedliskiem bakterii.

Celem wzbogacania sensorycznego jest stymulowanie różnych zmysłów u psa (wzrok, słuch i węch). I tu ciekawostka – badania wykazują, iż muzyka klasyczna redukuje poziom stresu i wydłuża czas odpoczynku i snu u psów; choć nieznany jest mechanizm tego działania, to nie ulega wątpliwości, że psy pozytywnie reagują na muzykę klasyczną. Należy jednak pamiętać, że psy nie lubią głośnych dźwięków, więc głośność powinna być niska (poniżej 70 decybeli). Psy reagują również na zapach – umieszczanie materiałowych paczuszek pachnących lawendą w przestrzeni życiowej psa działa uspokajająco – redukuje szczekanie i inne aktywności.

Wzbogacanie żywieniowe zachęca psy do ich naturalnych zachowań, polegających na poszukiwaniu jedzenia. Tu możemy wykorzystywać wszystkie zabawki na smakołyki, których opróżnienie nie tylko zajmuje znacznie więcej czasu niż opróżnienie miski, ale także dają psu uczucie spełnienia i zaspokają jego naturalną potrzebę węszenia i poszukiwania. 

Jedzenie skradzionych z mojej torebki paragonów to NIE JEST wzbogacanie żywieniowe

Wzbogacanie środowiska psów nie tylko redukuje niepożądane zachowania będące skutkiem nudy i frustracji, ale również nasila normalne, pożądane zachowania (rozwiązywanie problemów i pozytywne interakcje z innymi). Dlatego bardzo ważne jest zapewnienie psu odpowiedniej stymulacji i zajęć. Pies znudzony, niewybiegany, bez zaspokojonej potrzeby interakcji z innymi psami i węszenia, może przyprawić o ból głowy – będzie niszczył, drapał, psocił, może zacząć załatwiać się w domu, a to wszystko dlatego, że się nudzi i próbuje zwrócić na siebie twoją uwagę. Danie psu zabawek nie jest rozwiązaniem – pies jest zwierzęciem towarzyskim i potrzebuje interakcji z innymi psami, ale również z tobą. Dla wielu psów najlepszą zabawką jest taka, na której drugim końcu znajduje się człowiek. Poza tym wspólna zabawa wzmacnia więź między opiekunem i zwierzęciem.

Zatem do dzieła. Zabierz swojego psa na super spacer, pobaw się z nim szarpakiem, rzuć mu w trawę kilka smakołyków – niech węszy, szuka, znajduje; rzuć mu piłkę, niech trochę pobiega. Pokaż mu, że jest dla ciebie ważny.

Źródła:

Newberry, R.C., 1995. Environmental Enrichment: Increasing the Biological Relevance of Captive Environments. Applied Animal Behaviour Science 44, 229-243.

Tarou, L.R., Bashaw, M.J., 2007. Maximizing the effectiveness of environmental enrichment: Suggestions from the experimental analysis of behavior. Applied Animal Behaviour Science 102, 189-204.

Pullen, A.J., Merrill, R.J., Bradshaw, J.W., 2010. Preferences for toy types and presentations in kennel housed dogs. Applied Animal Behaviour Science 125, 151-156.

Young, R.J., 2003. Environmental Enrichment for Captive Animals. Universities Federation for Animal Welfare, Hertfordshire, UK.

Humphrey, N.K., 1976. The social function of intellect. In: Growing Points in Ethology. Cambridge University Press, Cambridge, UK.

Morgan Garvey, Judith Stella and Candace Croney Department of Comparative Pathobiology, College of Veterinary Medicine, Purdue University.